17 Nisan. Köy Enstitülerinin Kuruluşu.
Köy Enstitüleri, Türkiye'de ilkokul öğretmeni özellikle de köy öğretmeni yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile açıldılar.
Tamamen Türkiye'ye özgü olan bu eğitim projesinin mimarları:
28 Aralık 1938 tarihinde Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Âli YÜCEL' in önderliğinde;
Eğitim bilimcicisi, İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı TONGUÇ (Tonguç Baba), pedagoji uzmanı Halil Fikret KANAD ve daha birçok isimsiz kahramanın eseridir..
Türkiye'de seçilen şehirlerden uzak ancak tren yollarına yakın tarıma elverişli 21 bölgede köy ilkokullarına öğretmen yetiştirmek üzere açılmış 21 destansı kuruluşlardı..
1940-46 dönemindeki 6 yıl gibi kısa bir zamanda Türk Milli Eğitimindeki müthiş ivme ve ilerleme kazanması, emperyalistlerin ve yerli işbirlikçi yobaz kesimin hoşuna gitmemişti maalesef..
Zamanın Cumhurbaşkanı İsmet İNÖNÜ:
Her tür iç ve dış baskıya dayanamamış, siyasi kaygılarla da H. Ali YÜCEL'İ görevden alıp yerine 1946'da Reşat Şemseddin SİRER 'i Milli Eğitim Bakanı yaparak, fiilen olmasa bile zımnen kendisinin de eseri sayılan Köy Enstitülerinin Kapatılma sürecini başlatmış oldu..
1946 da başlatılan bu sürece, 1950-54 Demokrat Parti iktidarı ile resmiyet ve hukukilik kazandırılmıştır...
Yazılacak çok şey var.
Hele de Köy Enstitülerinin kapatılması hakkındaki yanlış bilinen "Galat-ı Meşhur" lar konusunda..
Şu kadarını söylersem yeterlidir sanırım.
Şemsettin GÜNALTAY'ı başbakan, Reşat Şemseddin SİRER'i Milli Eğitim Bakanı yapan, "Nezaman kapatacaksınız bu kominist yuvalarını? " diyen *Fevzi ÇAKMAK'ın davranışından, Tek parti dönemindeki partisinin içinin sağcı ve gericilerle kaynadığını ve
Cumhurbaşkanı İNÖNÜ'nün olacakları bilmediği söylenebilir mi?
Bazen, siyasi kaygılar ve basiretsizlikler hiç umulmayan sonuçlar doğurabiliyor.
Bana göre:
Ülkemizin bugünkü yaşadığı sosyal, siyasal ve ekonomik çöküntünün ana nedenlerinin baş sorumlusu Köy Enstitülerinin kapatılmasıdır.
Şu kısacık yazıyı yazarken bile isyan duyguları içinde ve ağlamaklıyım.
Köy Enstitülerinin kuruluşunda emeği geçen, oralarda yetişip bizlere de emekleri sinen ebediyete intikal etmiş tüm öğretmenlerimizin, eğitimcilerimizin anılarına saygıyla ruhları şad, mekanları cennet olsun..
Yaşayanlarımıza da :
Şu an yaşayan köy Enstitilü Öğretmenlerim Nizamettin SÖNMEZ ve İsmail BULAN'ın şahıslarında özellerinde sağlıklı ömür dileyerek ellerinden öpüyor, saygılarımı iletiyorum..
Kaynağım:
Uğur MUMCU'nun
"40'ların Cadı Kazanı" kitabı ve bu konuda yazılmış birçok eser..
17 NİSAN 2025
Ahmet ÖZBEK
