Türk Dili tarihimizin en önemli temel yapıtlarından biri olan Divanü Lûgat-it Türk, Türk illerinin kutup yıldızıdır.
Kaşgarlı Mahmut, Karahanlı soyundandır. Eserini Bağdat'ta yazmıştır. Tamamlanan eserini Abbasi Halifelerinden E1-Muktedi Billah'a sunmuştur. Kutadgu Bilig yazarı büyük düşünür Yusuf Has Hacip'in çağdaşıdır. Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır. Dilimizin ilk sözlüğüdür. İlk dilbilgisi kitabıdır. Dil, edebiyat ve folklor hazinesidir. Yazar, "Türkçe'nin Arapça ile koşu atları gibi yarış edebileceğini" göstermek istemiştir. Türk dilinin her türlü duygu ve düşünceyi ifade etmeye elverişli olduğunu kanıtlamak istemiştir. Kitapta eski Türk şiirinden, destanlardan, ağıtlardan, koşuklardan yararlanmak istemiştir. Didaktik, lirik, epik şiirlerle kitap zenginleşmiştir. Türkçe çevirisi 5 cilt olarak Türk Dil Kurumu tarafından yayımlandı. (1939-43) Besim Atalay, Şakir Ülkütaşır, Ahmet Caferoğlu'nun yayımladıkları nüshaları da vardır.
Edip Ahmet'in hakikatlerin eşiği anlamına gelen "Atabe't Ül Hakayık" adlı eseri de Karahan'lılar döneminin gene fikir, bilgelik dolu eserlerindendir. Türk kültür ve edebiyatının, Türk dilinin yapı taşlarındandır. Ahlâk ve öğüt Kitabıdır. "Ediplerin edibi" diye ün salan Edip Ahmet anadan doğma kördü. Ama kalp gözü, basireti aydınlıktı. Tanrı vergisi, bilginimize bu muhteşem eseri yazdırmıştır.
Kaşgarlı Mahmut'un doğum ve ölüm yılları belli değildir.
Bilge Kağan gibi Kaşgarlı da ilk Türk milliyetçilerindendir.
Çünkü söz ve dil vatanın parçasıdır. Dil sevilmeden vatan sevilmez. "KABUSNAME" yazarı büyük âlim Keykavus bir sözünde şöyle der: "Sözü gayet ulu bil, söz ve dil sonsuz büyük bir kuvvettir."
Yahya Kemal, "Türkçe'nin çekilmediği yerler vatandır" diyordu.
Günümüz Türkiye'sinde, dünyasında bunlar ispatlanmıştır.
