Kırşehir Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Hacı Mehmet Akdeniz: “Sosyal güvenlik sistemi sigortalı çalışan kişilere birçok fayda sağlar” Kırşehir Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Hacı Mehmet Akdeniz, Sosyal Güvenlik Hizmetlerinde Kayıt Dışı İstihdamla Mücadelenin Önemini açıkladı. Ülkemizde sosyal güvenlik, anayasal bir hak olarak Anayasa’nın 60’ıncı maddesinde yer alan “Herkesin sosyal güvenlik hakkına sahip olduğunu belirten İl Müdürü Hacı Mehmet Akdeniz, “Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar hükmü ile güvence altına alınmıştır” dedi. Sosyal güvenlik sistemi vatandaşlara hayatları boyunca sağlık hizmeti vermeyi, asgari bir gelir düzeyi sağlamayı ve kişileri mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik nitelikteki risklere karşı korumayı ve bu risklerden doğan zararları gidermeyi amaçlayan sistem olduğunu belirten Kırşehir Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürü Hacı Mehmet Akdeniz, yaptığı açıklamada şunları ifade etti: “Sosyal güvenlik, toplumun zor durumda olan bireylerine yardım edilmesini daha iyi durumda olan kişilerin vicdanına veya yardımına bırakmayarak, toplumsal dayanışmayı kurumsal ve düzenli işler hale getirmekte ve tüm ülke vatandaşlarına hak olarak sunmaktadır. Sosyal güvenlik sistemi vatandaşlara hayatları boyunca sağlık hizmeti vermeyi, asgari bir gelir düzeyi sağlamayı ve kişileri mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik nitelikteki risklere karşı korumayı ve bu risklerden doğan zararları gidermeyi amaçlayan sistemdir. “Ülkemizde sosyal güvenlik, anayasal bir hak olarak Anayasa’nın 60’ıncı maddesinde yer alan “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” hükmü ile güvence altına alınmıştır. Çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmaları hak ve aynı zamanda bir yükümlülüktür. Çalışmaya başlayan herkes kanunen mutlaka sosyal güvenlik sistemine dâhil olmak zorundadır. Çalışanlar kanunen bu hakkın yerine getirilip getirilmediğini işverenden isteme ve yerine getirilmediği takdirde yasal yollara başvurma haklarına sahiptir. İşverenler açısından da; gerek kendisini gerekse yanında çalıştırdığı kişileri sosyal güvenlik kurumuna bildirmek zorundadır. “Sosyal güvenlik sistemi sigortalı çalışan kişilere birçok fayda sağlar. Bunlardan önemli bazıları şunlardır: “· Sigortalı çalışan kişi ve aile bireyleri sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler. “· Sigortalı çalışanlara iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hali nedenleriyle çalışamadığı sürelerde maaşının işveren tarafından ödenmeyen kısmını karşılamak üzere geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. “· Sigortalı çalışanlara iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle kısmen veya tamamen çalışamaz duruma gelmesi halinde sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. “· Sigortalının aile bireylerine, sigortalı iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmesi halinde ölüm geliri bağlanır. “· Sigortalı herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı bağlanır. “· Sigortalı, belli bir yaşa geldiğinde yine prim şartlarını da sağlıyorsa kendisine yaşlılık aylığı bağlanır. “· Sigortalı öldüğünde eş ve çocukları ile anne ve babasına ölüm aylığı bağlanır. “· Cenaze yardımı ve emzirme ödeneği ödenir. “Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirilmektedir. “Kayıt dışı istihdam hem vatandaşlarımızın refahı hem de güçlü ve sürdürülebilir bir ekonomi üzerinde son derece olumsuz etkisi bulunmaktadır. “Kayıt dışı istihdamın çalışanlar üzerindeki etkisi; “Kayıt dışı çalışan işçinin emekli olma hakkı yoktur. Çalışamaz yaşa geldiğinde başkalarının yardımına muhtaç olur. “ü Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından yararlanılamaz. “Hayatlarını kaybetmeleri durumunda geride kalan eş ve çocuklar ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar. “İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanamazlar. “Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler. Hastalık veya analık durumunda kendisi ve ailesi için istenmeyen durumlarla karşılaşma riski yüksektir. “İş kazası ve meslek hastalığına karşı alınması gereken önlemlerden yoksun olarak çalışmak zorunda kalırlar. İş kazası ve meslek hastalığı halinde ise sağlanan haklardan yararlanamama riskleri çok yüksektir. “Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda Kanunların sağladığı korumadan yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışırlar. “İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar. “Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar. “Kayıt dışı istihdamın işverenler üzerindeki etkisi; “✓ Yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de vardır. “✓ Kayıt dışı işçi çalıştırdığı tespit edilen işverenlere uygulanacak idari para cezaları işverenden işverene ve belgeye göre çeşitlilik gösterir. Örneğin bir yıl bir işçiyi kayıt dışı çalıştırıldığının denetim sonucu anlaşılması halinde idari yaptırımı 14 asgari ücrete kadar para cezasıdır. “✓ Ayrıca bu çalışmalara ait primler gecikme cezası ve faiziyle birlikte tahsil edilir. “✓ Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur. “✓ Yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar. “✓ Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar. “✓ Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz. “✓ Vergi avantajı sağlayan indirim ve gider yazma gibi avantajlardan yararlanma hakkı yoktur. “✓ İşyerinde çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır. “✓ Ölçek ekonomilerden yararlanılamadığından büyüyemezler, marka oluşturma ve pazarda yer edinme şansları azalır. “Kayıt dışı istihdamın kamu yönetimi üzerindeki etkisi; “Vergi ve prim kaybına, sosyal güvenlik açığına neden olur. “✓ Sosyal güvenlik sisteminde çalışan/emekli dengesinin bozulmasına neden olur. “✓ Primsiz ödemelerin artmasına neden olur. “✓ Gelir dağılımının bozulmasına ve kaynak dağılımında etkinliğin bozulmasına neden olur. “✓ Ekonomide kurumsallaşma eğiliminin azalmasına zemin hazırlar. “✓ Ekonomik verilerin güvenilirliğine zarar verir ve ekonomik kararların öngörülen etkileri yaratmasına engel olur. “Her ne kadar kayıt dışı istihdamın tespiti halinde ağır idari ceza yaptırımları mevcut olsa da mevcut durumunun iyileştirilmesi için sadece ceza ve yaptırma dayalı çalışmak konuyu çözüme kavuşturmada yeterli olmayacaktır. Bunun içim Sosyal Güvenlik Kurumu olarak, kayıt dışı istihdam konusunun paydaşları işçi ve işverenlerimize yönelik rehberlik programı yürütmekte ve bu konuda farkındalık yaratmaya çalışmaktayız. “Kayıt dışı istihdama neden olan birçok etkenden bir tanesi de çalışanların ve işverenlerin sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve sosyal güvenliğin önemi konusunda yeterli bilinç seviyesine sahip olmamalarıdır. Bu nedenle, Sosyal Güvenlik Kurumu olarak, rehberlik anlayışını esas alan bir yöntem ile kayıtlı istihdamı teşvik etmeye çalışmaktayız. “Kurumun denetim ile temel amacı da, işverenlere idari para cezası vererek gelirlerini artırmak değildir. SGK, esas olarak işverenleri sosyal güvenlik mevzuatı ile ilgili yükümlülükleri konusunda bilgilendirerek, mevzuatın uygulanması aşamasındaki sorunları en aza indirmeye çalışmaktadır. “Çalışanların; çalışmalarının işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenmeleri mümkündür. “PTT’den alınan e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sorgulama yapılabilir, “7 gün 24 saat “Alo 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi’ni aranabilir, “Telefonun kısa mesaj bölümüne “P’ boşluk ‘TC kimlik numarası’ boşluk ‘Aile sıra numarası’ yazılarak ‘5502’ye bütün operatörlerden kısa mesaj gönderilebilirler. “İl ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak da, sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiği kısa sürede öğrenilebilir. “Çalışanlar sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde, ihbar ve şikayetlerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na şu yollarla iletebilir: “Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “Alo 170” i 7 gün 24 saat arayabilirler. “En yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine şikâyetlerini iletebilirler. “Her türlü istek, şikâyet, ihbar, görüş ve öneriler Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) üzerinden de yapabilirler. “İşverenlerimizin herhangi bir olumsuzlukla karşılaşmamaları, teşviklerinin yanmaması, hizmet verdiğimiz tüm kesime daha kaliteli hizmet vermek için kayıtlı istihdama önem vermelerini önemle hatırlatıyor, tüm vatandaşlarımıza, işverenlerimize, işçilerimize, emeklilerimize, kazasız, sağlıklı, mutlu ve bol kazançlı günler diliyorum.” (HABER: BEYHAN BALLI)