NEŞET ERTAŞ (1938—2012) ---ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE--- Neşet Ertaş, Kırşehir-Çiçekdağı Kırtıllar Köyü’nde doğmuştur. Saz ve söz ustası babası Muharrem Ertaş’tır.
NEŞET ERTAŞ(1938—2012)
---ÖLÜM YILDÖNÜMÜNDE---
Neşet Ertaş, Kırşehir-Çiçekdağı Kırtıllar Köyü’nde doğmuştur.Saz ve söz ustası babası Muharrem Ertaş’tır. Çok küçük yaşta babasının etkisiyle bağlama ve keman çalmıştır. Bu iki çalgı, Orta Anadolu’nun düğün geleneğine renk katan, canlılık veren enstrümanlardır. Keman ve saz olmadan düğün yapılmaz. Çocukluğu ve gençliği, Çiçekdağı-Yozgat-Yerköy-Kırşehir-Ankara’da geçmiştir. Sazı ve kemanıyla Orta Anadolu’nun birçok yöresini, kasabasını, kazasını, köyünü gezip sanatını icra etmiştir. Uzun süre kaldığı yurtdışında sanatını yükseltmiş ve yüceltmiştir. Bektaşi—Türkmen- Abdal geleneğinin ozanıdır. Bu konuda şunları söyler:
‘’…Madem şu, şu dendi ben de Abdal’ım, soyum da Abdal! Yani şu Laz, şu Kürt, şu Çerkez, Tatar ise ben de Abdal’ım. Bunu ben söylemeden karşımdaki benden önce söylüyor. ‘Abdallar!’ diyor. Ben de ‘evet Abdal’ım’ diyorum. Benim adımı sen koydun. Ben de diyorum ki, insan ve insanoğlu var. Bunlara ayrı ayrı isim takmak suçtur. Bu bir nev’i ayrımcılıktır. Doğru değildir. Doğru değildir. Bir aşağılık, bir yukarılık bu ayrımcılığın sonu kavgadır. Kavganın kârı var mı? Birbirine düşman olan Fransa, Almanya, öteki, beriki gelmişler bir araya, sınırlarını açmışlar. Anlaşmışlar. Bütün Dünya, eninde sonunda birleşecek!’’
Bunları okurken Âşık Veysel’in dörtlükleri geldi aklıma:
İtimat edersen benim sözüme
Gel birlik kavline girelim kardaş
Birlik çok tatlıdır, benzer üzüme
İçip şerbetini duralım kardaş.
Çalışalım kurtulalım buhrandan
Nedir senlik benlik usandık candan
Irkımız neslimiz aynı bir kandan
Yurdan yaraların saralım kardaş.
…..Şu alemi yaratan bir
Odur külli şeye kadir
Alevi Sünnilik nedir
Menfaatdir varvarası
Yezit nedir, ne kızılba
Değil miyiz hep bir kardaş
Bizi yakar bizim ataş
Söndürmektir tek çaresi
(Dostlar Beni Hatırlasın’dan)
Neşet Ertaş, farklı kültürlerin,inançların odak noktasıydı. Söz ve saz onun en büyük birlik-beraberlik vasıtasıydı. Sanatını Türk Milleti’nin birliği için kullandı. Asla ayrımcılık yapmadı. Pir Sultan Abdal’ın, Karacaoğlan’ın, Köroğlu’nun, Dadaloğlu’nun, Erçişli Emrah’ın,Aşık Veysel’in, Anadolu’nun gürleyen sesi Aşık Mahzunî Şerif’in… Kültür haritasından devam etmiştir. Bunun içinde sevilmiştir. Sayılmıştır. Her kesim ve her kısım halk tarafından takdir edilmiştir. Ölümünde cenaze töreninde Türk siyasi hayatının tüm yelpazelerinin buluşması Neşet Ertaş’taki milli ruhu ifade eder. O, sanatının hiçbir dalını, meyvesini, tomurcuğunu, çiçeğini politikaya alet etmedi.İnsan odaklı kaldı.Yunus Emre gibi.
Bunun için olmalı ki, UNESCO,Neşet Ertaş’ı ‘’Yaşayan İnsan Hazinesi’’ olarak ilan etmiştir. Bu sıfat dünya çapında ilk kez ustamıza nasip olmuştur. ‘’İnsan Hazinesi’’ muazzam bir paye. Nobel Edebiyat Ödülü’nden de üstün. Yakışıklı. Ustamızın genç yaşta aşık olduğu adı Gülbahar olan kıza yazdığı bu dörtlük onun coşkusunu ‘’İnsan Hazinesi’’ kişiliğini vurgular:
Bahar geldi, türlü çiçek açıldı
Baharda gül, gül baharda ne güzel
Açıldı goncalar, güller saçıldı
Baharda gül, gül baharda ne güzel
Neşet Ertaş, okula gidemediğinden yakınır
Okula gidemedim, bu dert benimdir
Hemi benim derdim, hem babamındır,
Hemi babam ,hem de öğretmenimdir,
Yüreği yaralı o Kerem nerde?
Çiçekdağı-Kırtıllar-Yozgat-Keskin-Kaman’ın Sofular köyü Kırşehir Bağbaşı Mahallesi, Ankara-İstanbul-yurt dışı odaklı bu hayat, Anadolu Oğuz geleneğinin şairidir, sazıdır,sözüdür.
Yazıyorlar ve söylüyorlar:
‘’Neşet Ertaş yokluklar içinde büyüdü, yoksullukla mücadele etti, çok çekti vs. ‘ Güzel de Anadolu’nun hangi halk şairi varlıklar, zenginlikler içinde büyüdü. Çekmeseydi Ozan olamazdı. Belki de asude bir hayatı yaşar giderdi. Orta Anadolulu yazar Mahmut Makal’ın bir sözü vardır. Hoşuma gider: ’İnsan olmak çekmekledir’ Varlıklı zengin bir aileye dayanan kişi zaten kolay kolay şair ozan olamaz. Anadolu ozanlarından bir tane varlıklı olanı, varlık içerisinde büyüyeni yok gibidir. Türkülerinin hemen hepsinde bu yoksulluk, bu sıkıntılı günlerin izi vardır:
Gönül dağı yağmur-boran olunca
Akar can özümden sel gizli gizli
Bir tenhada can cananı bulunca
Sinemi yaralar dil gizli gizli.
Dost elinden gel olmazsa varılmaz
Rızasız bahçenin gülü derilmez
Kalpten kalbe bir yol vardır görülmez.
Gönülden gönüle yol gizli gizli
Seher vakti garip bülbül öterken
Kirpiklerin oku cana batarken
Cümle alem uykusunda yatarken
Kimseler görmeden gel gizli gizli
Neşet Ertaş’ın bu dizelerinde müthiş bir gizemcilik vardır. Yani TASAVVUF! Şiirde tasavvufu yakalamak her ozanın kârı değildir.Tasavvuf Anadolu’ya Ahmet Yesevi’den,Yunus Emre’den,Mevlana’dan, Hacı Bektaş’tan, Karacaoğlandan, Pir Sultan’dan yayılmıştır.Tasavvuf, şiirde yaratıcı zekâdır. İnsan ruhunun derinliklerinden Allah’a varıştır.UNESCO’nun dediği ‘’İnsan Hazinesi’ne’’ ulaşmadır… Neşet Ertaş Anadolu’nun tam çocuğudur. Anadolu’nun o bin yıllık mahcupluğu, ezilmişliği, garipliği, vakurluğu, feraseti, yiğitliği onun sesinden, mızrabından sıyrılıp hepimizin boğazında ve yüreğinde çöreklenir.Kalır. Onun sözünde ve sesinde Anadolu’nun bin yıllık feryadını buluruz. Adam alçak gönüllü olmaya çalıştıkça, altında gizli bir kibir olduğunu görürsünüz. Bu kavram Neşet Ertaş’ın kimliğinde gerçek hüviyetine kavuşur. Yüzüne bakın gözlerine bakın, kudretten miras bir alçak gönüllülüğün bu çekimsiz bedende nasıl da memnun ve müstehzi bir ifadeyle gezindiğine şahit olacaksınız.Eserinde ‘’Garip’’ mahlasını kullanmış olmasını başka türlü ifade edemezsiniz. ‘’(Aydınlık, Eşref Ural. 28.09.2012)
Devlet sanatçısı unvanını ‘’hepimiz bu devletin sanatçısıyız, ayrıca bir devlet sanatçısı sıfatı bana ayrımcılık geliyor’’ diyerek geri çevirmesi de bu tasavvufçu ruh yapısından gelmektedir. 2006 yılında TBMM tarafından verilen ‘’Üstün Hizmet Ödülü’nü kabullenmesinin anlamı elbette ki ayrı bir boyuttur.
Ertaş’ın asıl ödülü ‘’Bozkır’ın Tezenesi’’olmasıdır. UNESCO‘nun üstün hizmet ödülü’nde kıymetli olarak takdir ettiği ‘’Yaşayan İnsan Hazinesi’’dir.
Neşet Ertaş’ın değerini şuradan da anlayabilirsiniz: UNESCO, Evliya Çelebi, Itri, Piri Reis,Tevfik Sağlam, Yunus Emre, Atatürk yılları ilan etti. Bunlardan biri de ‘’Yaşayan İnsan Hazinesi’’ değerlendirmesiyle Neşet Ertaş’tır. Mevlana, Nazım Hikmet yılları gibi.
Neşet Ertaş’ın şanslarından biri de Kırşehirli oluşudur. Kırşehir şairler yatağıdır. Âşık Sait (1835-1910), oğlu Aşık Seyffullah (1896-1968) Neşet’in babası Muharrem Ertaş, tarihin derinliklerinden Yunus Emre, Ahmedi Gülşehri… gibi şairler harmanında bulunmasıdır. Tabii ki Aşık Paşa… gibi
Bunların tümünde tasavvuf geleneği vardır. Yunus gibi Âşık Paşa da,en büyük mutasavvıflarımızdandır.
Neşet Ertaş bu açıdan oldukça şanslıdır. Ama, özgün müziğini,özgün sesini,özgün dilini yaratmasını bilmiştir.Bozlaklarıyla Anadolu’nun yaşayan feryadı olmuştur.
Ona ‘’Bozkır’ın tezenesi’’,Teber Uşağı’’, Feryad eden Bozlak’’ denmesinin sebebi de budur. Yani özgünlük!
Ertaş’ın yaşamını özetlersek:
1938’de Kırşehir-Çiçekdağı-Tırtıllar köyünde başlayan hayat.7 kardeşten biri.5-6 yaşlarında bağlama çalmaya başlar. Babasıyla birlikte gittiği Orta-Anadolu düğünleri onun için bir okul olur. Sanatını yaşayıp öğrenir. Uzun yıllar,Kırşehir-Nevşehir-Niğde-Kırıkkale-Keskin-Yerköy-Kayseri-Yozgat illerini, ilçelerini, köylerini gezip sanatını icra eder.14 yaşında İstanbul’a düşer. Şençalar plak şirketi onun elinden tutar. “Niye Garip Garip ötersin Bülbül’’ adlı ilk eseri 1957 yılında Şençallar şirketi tarafından piyasaya sürülür. Beyoğlu’nda bir gazinoda çalışır. Leyla adında bir bayanla tanışıp evlendi. İki kız, bir erkek çocukları oldu.
Ankara-İstanbul arasında gidip gelir. 1962’de İzmir Narlıdere’de askerliğini yapar. Parmakları felç olur. Tedavi olacak parayı bulamaz. 1979’da Almanya’da bulunan kardeşinin yanına gider. Tedavisini orada yaptırır. Üç çocuğunu da oraya aldırır.
Türklerin bulunduğu yerlerde düğün ve gazinolarda çalıp söylemeye başlar. Almanya’da uzun yıllar kalır. 2000’de İzmir’e yerleşir. Orada ölür. Mezarı Kırşehir-Bağbaşı Mezarlığı’nda, babası Muharrem Ertaş’ın yanındadır.
Neşet Ertaş, bir gönül adamıydı. ‘’Gönül Dağı’’ kişiliğini yansıtıyordu. Bunun için insan odaklıydı. Türkçe’nin ustasıydı. Türkçe’yi çok ama pek çok güzel kullanıyordu. İçerik bakımından mezhepçilik, tarikatçılık… yapmadı. Kutsal değerleri sömürmedi. Türkçe düşündü, Türkçe yazdı, Türk gibi öldü! Şu dörtlükleri Türkiye’mizde bayrak gibi dalgalanmaktadır:
Tatlı dile güler yüze
Doyulur mu, doyulur mu
Aşk ile bakışan göze
Doyulur mu doyulur mu
Hem bahara hem yaza
Yârin ettikleri naza yar
Aşkına alan saza
Doyulur mu doyulur mu
Doyulur mu doyulur mu
Anana kıyanlar hakkın kulu sayılır mı….
Anadolu’nun ses ve saz ulusu Neşet Ertaş, sen bir gönü dağı ve ses dağısın!
Büyük Usta, Neşet Ertaşımızı ölümünün 4. Yılında rahmetle, şükranla ve saygıyla anıyorum. Ruhu şâd olsun…
