Bu günlerde bir çok belediye başkanları, belediye başkan yardımcıları, belediye meclis üyeleri, belediye daire başkanlar, belediye şirketleri genel müdürleri yolsuzluk yaptıkları gerekçesi ile tutuklanmaktadırlar. Ben bu yazımda okuyucularıma; yolsuzluk nedir? Tarif edeceğim. Sonrada yolsuzluk suçlarının nelerden ibaret olduğunu dillendireceğim, en sonunda da yolsuzluk suçlarını teker teker unsurları ile birlikte okuyucularıma arz edeceğim.
Yolsuzluk: Kamu görevlisinin yapması gereken bir işlemi yapmak için, o işin yapılmasını isteyen kişiden açıkça para isteyip alması, kamusal yetkilerinden kaynaklanan makamlarını özel menfaatleri için kötüye kullanarak kamu kuruluşlarını zarara uğratmasıdır.
Yolsuzluk suçları: a- İhaleye fesat karıştırma, b- Edimin ifasına fesat karıştırma, c- Nitelikli dolandırıcılık, e- Rüşvet alma, f- İrtikapta bulunarak kendisine yada bir başkasına menfaat temin etme, g- Belgede sahtecilik yaparak çıkar elde etme olarak sayılabilir. Bu yazımda, yolsuzluk suçlarından olan ihaleye fesat karıştırma ve edimin ifasına fesat karıştırma suçlarını izah edeceğim. Takip eden yazımda ise diğer yolsuzluk suçlarını unsurları ile inceleyerek okuyucularımın bilgisine sunacağım.
A- İhaleye fesat karıştırma: Bu suç Türk Ceza Kanunu’nun 235. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde de yasa koyucu; “Kamu kurum veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin (31.03.2025 tarih ve 5328 S.K. ile Değişik idare) ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Aşağıdaki hallerde ihaleye fesat karıştırılmış sayılır:
a) Hileli davranışlarla;
1. İhaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek,
2. İhaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olmayan kişilerin ihaleye katılmasını sağlamak,
3. Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olduğu halde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak,
4. Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olmadığı halde, sahip olduğundan bahisle değerlendirmeye almak,
b) Tekliflerle ilgili olup, ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak,
c) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek,
d) İhaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur ve bu suçun cezası çok ağırdır.
B – Edimin ifasına fesat karıştırma. Bu suç Türk Ceza Kanunu’nun 236. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde de yasa koyucu: “Kamu kurum veya kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları bunların iştiraki ile kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler yada kooperatiflere karşı taahhüt altına girilen edimin ifasına fesat karıştıran kişi 3 yıldan 7 yıla kadar hapis ceza ile cezalandırılır.” Denildikten sonra aynı maddenin devamında, aşağıdaki fiillerin hileli olarak yapılması halinde, edimin ifasına fesat karıştırmış sayılır:
a- ihale kararında veya sözleşmede evsafı belirtilen maldan başka bir malın teslim veya kabul edilmesi.
b- İhale kararında veya sözleşmede belirtilen miktardan eksik malın teslim veya kabul edilmesi.
c- Edimin ihale kararında veya sözleşmede belirtilen sürede ifa edilmemesine rağmen, süresinde ifa edilmiş gibi kabul edilmesi.
d- Yapım ihalelerinde eserin veya kullanılan malzemenin şartname veya sözleşmesinde belirtilen şartlara, miktar veya niteliklere uygun olmamasına rağmen kabul edilmesi.
e- Hizmet niteliğindeki edimin ihale kararında veya sözleşmede belirtilen şartlara göre verilmemesine veya eksik verilmesine rağmen verilmiş gibi kabul edilmesi halleri edimin ifasına fesat karıştırma suçunu oluşturur. Yolsuzluk yapan, seksen beş milyon’un hakkını yemektedir. Cenab-ı Allah “kul hakkı ile gelmeyin” buyurmakta, kendi emir ve yasaklarına uymayanları tövbe edip bir daha aynı eylemi yapmamaları halinde affetmektedir. Ne yazık ki iş başında olanlar çalmakta mahsur görmemektedir. “Buzun üzerine bina yapılmaz”. Önümüzdeki yazımda yolsuzluk suçlarını izah etmeye devam edeceğim.
