SGK tarafından yürütülen evlenme ödeneği programı, özellikle sosyal güvencesi vefat eden yakınına bağlı olan ve evlilikle birlikte bu güvenceyi (dul/yetim aylığı) yitirecek kişiler için hayati bir önem taşımaktadır. Bu ödenek, basit bir maddi yardımdan öte, kişilerin hayatlarındaki önemli bir dönüm noktasında devletin yanlarında olduğunu hissettiren bir uygulamadır. Evliliğin getirdiği yeni sorumluluklar ve masraflar göz önüne alındığında, bu tek seferlik toplu ödeme, çiftlerin ilk adımlarını daha sağlam atmalarına olanak tanır. Program, hem mağduriyet önleyici hem de teşvik edici bir nitelik taşımaktadır. Uygulama, belirli yasal çerçeveler ve başvuru koşulları dahilinde yürütülmektedir.
Mağduriyeti Önleme Fonksiyonu
Evlenme ödeneğinin belki de en temel amacı, hak sahiplerinin evlilik nedeniyle yaşayacakları ani gelir kaybının olumsuz etkilerini en aza indirmektir. SGK mevzuatına göre, dul veya yetim aylığı alan bir kişi evlendiğinde, bu aylık hakkı sona erer. Bu durum, özellikle başka bir geliri olmayan veya düşük gelirli kişiler için ciddi bir ekonomik zorluk yaratabilir. Evlenme ödeneği, tam da bu noktada devreye girerek, aylığın kesilmesiyle oluşacak boşluğu bir süreliğine telafi etmeyi hedefler. Ödenen tutar (duruma göre 12 veya 24 aylık maaş), kişinin yeni yaşam düzenini kurması ve ekonomik olarak adapte olması için önemli bir zaman ve kaynak sağlar. Bu yönüyle ödenek, bir sosyal koruma mekanizması işlevi görmektedir.
Evliliğe Ekonomik Destek Sağlama Amacı
Uygulamanın bir diğer önemli hedefi ise yeni kurulan aile birliğine başlangıç aşamasında ekonomik bir destek sağlamaktır. Evlilik, beraberinde düğün masrafları, ev kurma giderleri gibi pek çok yeni harcama kalemini getirir. SGK tarafından sağlanan bu toplu ödeme, çiftlerin bu başlangıç masraflarını karşılamalarına yardımcı olur. "Çeyiz parası" olarak halk arasında bilinirliği de bu amaca işaret etmektedir. Devlet, bu ödenek aracılığıyla genç çiftlerin veya yeni bir başlangıç yapan bireylerin hayatlarını birleştirirken karşılaşacakları maddi yükü hafifletmeyi amaçlar. Bu destek, evliliğin ilk dönemindeki finansal stresi azaltarak, daha huzurlu bir başlangıca katkıda bulunur.
Kimler Yararlanıyor ve Miktar Ne Kadar?
Bu destekten yararlanma hakkı, vefat eden sigortalının evlenen dul eşi ve evlenen yetim kız çocuğu ile sınırlıdır. Başka bir deyişle, SGK'dan dul veya yetim aylığı alırken evlenen ve bu evlilik nedeniyle aylığı kesilecek olan kişiler hedeflenmektedir. Ödenecek miktar ise vefat eden sigortalının ölüm tarihi ve sigortalılık statüsüne göre farklılık gösterir. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra vefat eden SSK (4/A) veya Bağ-Kur (4/B) sigortalılarının hak sahiplerine, aldıkları son aylığın 24 katı ödenir. Eğer vefat 1 Ekim 2008'den önce gerçekleşmiş ve sigortalı Emekli Sandığı (4/C) mensubu ise, hak sahibine aldığı son aylığın 12 katı tutarında ödeme yapılır. Bu miktarlar, hak sahibinin son aldığı net aylık üzerinden hesaplanır.
Başvuru ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Evlenme ödeneğinden faydalanmak için hak sahiplerinin resmi başvuruda bulunması şarttır. Başvurular, vefat eden sigortalının SSK veya Bağ-Kur'lu olması durumunda ilgili SGK il/merkez müdürlüklerine; Emekli Sandığı'na tabi olması durumunda ise Ankara'daki Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne yapılır. Başvuruda talep formu ve evlilik cüzdanı (gerektiğinde fotokopisi/örneği) istenir. Önemli bir detay, bu ödeneğin tek seferlik olması ve alındıktan sonraki iki yıl içinde boşanma durumunda, iki yıl dolana kadar tekrar aylık bağlanamamasıdır. Ayrıca, başvurunun evlilik tarihinden itibaren 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde yapılması gerektiği de unutulmamalıdır. Bu koşullar, ödeneğin amacına uygun ve adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamaktadır.
