1.Cevat Hakkı Tarım
1.1.Hayatı ve Meslekî Faaliyetleri
1893’te Kırşehir’de doğan Cevat Hakkı, Kırşehir’de merkeze yakın Gölhisar Mahallesinin önemli bir kısmının sahibi olan ve itibarı dolayısıyla Kocaağaoğulları adını alan bir aileye mensuptur. Babası Kocaağaoğlu Hakkı Efendidir[1].
Cevat Hakkı, ilk evliliğini 1914’te 21 yaşında gerçekleştirmiştir. Eşinin vefatından beş yıl sonra 1919’da Ülfet hanımla evlenmiş ve bu evlilikten Türkan, Handan ve Vildan isimlerinde üç kız çocuğu dünyaya gelmiştir[2]. 21 Haziran 1934’te kabul edilen, 2 Ocak 1935 tarihinde yürürlüğe giren soyadı kanunu ile eski toplumsal zümreleri belirten unvanlar kaldırılmış, ailenin yukarıda da kısmen belirtildiği gibi Gölhisar Mahallesinin önemli bir kısmının sahibi olması dolayısıyla Cevat Hakkı’nın ailesine de “Tarım” soyadı verilmiştir[3].
Cevat Hakkı Tarım, Kırşehir’de kendisinin de mezun olduğu idadi (lise) de 1911 yılında tarih, coğrafya ve beden eğitimi öğretmenliği görevinde bulunmuştur. I. Dünya Savaşına katılmış, Millî Mücadelede yedek subay olarak yer almış ve istiklal madalyası sahibi olmuştur. Cevat Hakkı, Şubat 1919’da kurulan olayları, cereyan eden siyasî gelişmeleri, gazete-telgraf haberlerini beyan eden ve halkı bilgilendirip bilinçlendirmeye çaba sarf eden “Gençler Derneği”[4] nde bulunmuş[5], Kırşehir Müdafa-ı Hukuk Cemiyetinin sekreterliğini yürütmüştür[6]. Tarım, ayrıca Millî Mücadelenin son yıllarında Kırşehir Kuva-yı Millî’ye gençlerinin şiir ve yazılarının yayınlandığı “Dirlik” dergisini çıkarmış, Cumhuriyetin ilk yıllarında Kırşehir Vilayet Matbaa Müdürlüğü görevini yerine getirmiş, Kırşehir Vilayet Gazetesini çıkarmış, bu gazetede kaleme aldığı yazılarda Cumhuriyet felsefesini sahiplenip toplumsal değişim sürecini ele almıştır. 1946 yılında Kırşehir Halk evi dergisi olan “Kılıçözü” nde, 1964 yılında da “Kervansaray” dergilerinde yazılar kaleme almıştır.[7] İl genel meclis üyeliğine seçilmiş, 1944-1946 yılları aralığında belediye başkanlığı görevini de ifa eden Tarım, 1950 yılı ile birlikte birkaç yıl Ankara Çocuk Esirgeme Kurumunda yöneticilik görevinde de bulunmuş, Türk Dil Kurumuna ve Türk Tarih Kurumuna üye olarak dâhil olmuştur[8].
Tarım, Fuat Köprülü, Feridun Nafiz Uzluk, Alman oryantalist Franz Taeschner, Alman Hindolog Walter Ruben gibi ilim adamları ile görüşme imkânına sahip olmuş ve onlarla müzakerelerde bulunmuştur.
Tarım, 11 Aralık 1964 günü 71 yaşında vefat etmiştir.
Devam edecek…
[1] İsmail Tokalak tarafından dedesi Cevat Hakkı Tarım’ın anlatımına dayalı; büyük dedeleri Ahmet Ağa’nın 1826’da Nizam-ı Cedit Ordusunun kuruluşu ile birlikte İstanbul’a gönderildiği, yüzbaşılık rütbesine kadar terfi ettiği, Ahmet Ağa’nın oğlu olan Himmet Ağa’nın kaymakam olarak atandığı, Himmet Ağa’nın oğlu Kocaağaoğlu Hakkı Efendi’nin askerliği gereği iki yıl kadar Selanik’te bulunması dolayısıyla devrinin ötesinde bir düşünce tarzına ve bir kütüphaneye de sahip olup kendisini yetiştirdiği ve Hakkı Efendi’nin aynı zamanda önemli bir arazisinin de olduğu belirtilir. Hakkı Efendi, 1889’da Belediye Başkanlığı, Mahkeme Kâtipliği, Kaymakam Vekilliği görevlerinde bulunduğu üzerinde durulur; https://ismailtokalak.com.tr/dedem-cevat-hakki-tarim-ve-aile-biyografisi/ (Erişim Tarihi; 24.03.2025).
[2] Güneş Şahin, “Yerel Tarih Çalışmalarına Katkı Sağlayan Bir Aydın: Cevat Hakkı Tarım”, Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD), C. 36, S.62, 2027, s. 231.
[3] İsmail Tokalak, “Dedem Cevat Hakkı Tarım ve Aile Biyografisi”, https://ismailtokalak.com.tr/dedem-cevat-hakki-tarim-ve-aile-biyografisi/ (Erişim Tarihi: 20.03.2025).
[4] Dernek üyeleri düşüncelerini şu şekilde ifade etmekte idiler; “Bastığın toprak senindir, ona sahip ol, bu toprak bütün Anadolu ve Rumeli’deki topraklarımızdır. Düşmana boyun eğmek yok, istiklâl uğruna ölmek var”; Halkın Sesi, 20 Aralık1962 Kırşehir; Cihan Avşar, Kırşehir ve İlçeleri, Özgün Matbaacılık, Ankara, 1990, s. 34.
[5] Kırşehir Vilayet Gazetesi, 15 Temmuz 1959, Gençler Derneği ile ilgili geniş bilgi için bkz; Sırrı Kardeş, Heyet-i Temsiliye ve Mustafa Kemal Kırşehir'de, C.H.P. Halkevleri Bürosu Yayınları, Ankara, 1950, s. 33-34; Kırşehir İl Yıllığı 1973, s. 10; Kırşehir İl Yıllığı 1993, s. 35; Kırşehir İl Yıllığı 1967, s. 61; Ethem Basınoğlu, Çeşitli Yönleriyle Kırşehir, Filiz Yay, 1981, s. 44-45; Şevket Güner, “Cevat Hakkı Tarım’dan Atatürk ve 24 Aralık 1919”, Kırşehir Çiğdem, 24.12.2028, https://www.kirsehircigdem.com/cevat-hakki-tarimdan-ataturk-ve-24-aralik-1919 (Erişim Tarihi: 20.03.2025); Adnan Yılmaz, “Kırşehir Basın Tarihinde, Atatürkçü, Cumhuriyetçi Geleneğin 46 Yıllık İzdüşümünde; Kırşehir Çiğdem, https://www.adnanyilmaz.com.tr/2022/03/29/kirsehir-basin-tarihinde-ataturkcu-cumhuriyetci-gelenegin-46-yillik-izdusumunde-kirsehir-cigdem/ (Erişim Tarihi: 20.03.2025).
[6] https://ismailtokalak.com.tr/dedem-cevat-hakki-tarim-ve-aile-biyografisi/ (Erişim Tarihi; 24.03.2025); Tokalak bahsi geçen bu yazısında Cevat Hakkı’nın babası Hakkı Efendi’nin de Mustafa Kemal Paşa ve Temsil Heyeti’nin Kırşehir’e gelişinde uğurlanışında uygun ve yerinde tutum ortaya koyan, Millî Mücadele lehine sivil ve askerî hususlarda inisiyatif alan Kırşehir Müdafa-ı Hukuk Cemiyeti üyelerinden biri olduğunu belirtmektedir.
Kırşehir Müdafa-ı Hukuk Cemiyeti Müftü Halil (Gürbüz) Bey başkanlığında kurulmuş, medrese binasında başladığı faaliyetlerini daha sonra Kırşehir Kalesindeki lise binasında sürdürmüştür. Haydar Bey’in şube reisi olduğu bu cemiyet, Ömer Aydın (Genç), Mehmet Ağa, Nurullah Efendi, Hacı Nuri Efendi, Molla Mustafa (Akça), Hacı Hidayet Efendi’den oluşan üyelerden meydana geliyordu; Ali Fuat Cebesoy, Millî Mücadele Hatıraları, İstanbul, 1953, s. 263; Sırrı Kardeş, Heyet-i…, s. 29.
[7] Seyfeli, “Cevat … s.2-7.
[8] https://ismailtokalak.com.tr/dedem-cevat-hakki-tarim-ve-aile-biyografii/ (Erişim Tarihi; 24.03.2025).
