1 Temmuz’da, on binlerce işletmeyi ilgilendiren önemli bir uygulama başlıyor. Bu tarihten itibaren, bir kişi bile çalıştıran işyerlerine, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu geliyor.
Kırşehir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Başkanı Özgür Albayrak, yarın başlayacak yasal zorunluluk nedeniyle yazılı bir açıklama yaparak, mağduriyetlerin giderilmesi için düzenlemenin ertelenmesi gerektiğini söyledi.
Kanunda öngörülen geçiş sürecinin son aşaması da 1 Temmuz’da tamamlanıyor ve bu tarihten itibaren ister kamu olsun ister özel, az tehlikeli ve 50’den az çalışanı olan tüm işyerleri için zorunluluk başlıyor. Böylece, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu da resmen uygulama girmiş oluyor.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Başkanı Özgür Albayrak açıklamasında şu görüşlere yer verdi:
“Ülkemizde meydana gelmesi muhtemel İş kazalarını önlemek ve iş güvenliğini sağlamak amacıyla 2012 yılında, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunuçıkartılmıştır. Kanun hükmü gereği iş yerleri Az Tehlikeli, Tehlikeli, Ağır ve Tehlikeli olarak üçe ayrılmıştır. Kanun kapsamında daha evvel Ağır ve Tehlikeli İşyerleri ile Tehlikeli işyerlerinin İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi istihdam etme veya Ortak Sağlık Birimlerinden hizmet alma yükümlülükleri başlamış ve halen devam etmektedir. Şimdi ise 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre az tehlikeli sınıfta yer alan ve 50’den az çalışanı olan işyerlerinin 01.07.2016 tarihine kadar Bakanlıkça yetkilendirilmiş İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi İstihdam edilmek üzere anlaşma sağlaması ve uzmanlardan hizmet alması gerekmektedir.
“Ondan az çalışanı bulunan işyerlerinin işverenleri veya vekilleri ise iş sağlığı ve güvenliği eğitimden geçecek ve Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri’nden (OSGB), kamu sağlık hizmet sunucularından ya da aile hekimlerinden işyeri hekimi hizmeti alarak kanundan doğan yükümlülüklerini yerine getirebilecektir.
“Kanun kapsamında olan işyerlerinde 01.07.2016 tarihinden itibaren İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi görevlendirmesi gerekmektedir. Bu şartı yerine getirmeyen işverene, görevlendirmediği her bir kişi ve şartın yerine getirilmediği her ay için 6 bin 511 TL idari para cezası uygulanacaktır. (2016 yılı için)
“Odamıza bağlı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik büroları da dahil olmak üzere (Mimar, Mühendis, Avukat, Konfeksiyon, Bakkal, Kundura Tamircisi, gibi) bir adet sigortalı bile çalıştıran Serbest meslek erbabı ile küçük esnafların da bu yasa gereği İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi İstihdam etmesi zorunluluğunun bulunmaktadır.
“Günümüzde iş güvenliği ve meslek hastalıkları çalışma hayatının önemli ve en riskli alanlarını oluşturmaktadır, ne yazık ki yasalar ile çalışanları kendi kendisinden korumak pek mümkün olmamaktadır. İş Güvenliği Kanunu cezalar ile işverene külfetler yükleyerek birçok firmada olduğu gibi kağıt üstünde uygulanmaya devam eden sürece de amacına ulaşamayan, ekonomik külfeti fazla, yersiz kırtasiyeciliğin oluşmasından öteye gitmeyen bir kanun olmaktan çıkartılmalıdır.
“Toplumda evvela çalışanların eğitilerek daha çabuk adapte olacağı ve daha uygulanabilir şekle getirilmediği sürece kanun, özellikle 50’den az çalışana sahip az tehlikeli şirketlerin, serbest meslek erbaplarının ve küçük esnaf işverenlerinin istihdama katkısını da olumsuz yönde etkileyecektir. Yükü artan işverenler süreçte işletmelerini daha da küçültecek personel işten çıkarmalar artacaktır.
Büyüyen ekonomi içerisinde kendisine yer bulmaya çalışan Serbest meslek erbabı ve küçük esnafın bir çoğu kendi sosyal güvencesi Bağ-kur (4/b) primini bile ödemekte zorlanırken bu ek maliyetle bir yük daha yüklenmektedir. Türkiye genelinde binlerce bu durumdan mağdur olacak işletmenin bulunduğu herkesin malumudur.
“Bu türdeki işletmelere ilişkin uygulamanın işverenlere bir ek maliyet getirmeyecek düzenlemeler ile uygulamaya geçirilmesi ve bu düzenlemelerin yapılmasına kadar ki zaman diliminde erteleme yapılarak mağduriyetlerin giderilmesinin yerinde olacağı kanısındayım.
CEZASI 13 BİN LİRA
Yeni düzenlemede, 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli işyerlerine bazı esneklik de tanınıyor. İşverenin kendisi ya da görevlendireceği bir kişi, gerekli eğitimleri almak kaydıyla; işe giriş ve periyodik muayeneler, tetkikler hariç, iş sağlığı ve güvenliği hizmetini kendi yürütebilecek. Peki, kanunda belirtilen kurallara uymamanın cezası nedir? 5 bin lira ila 10 bin lira arasında değişiyor, ancak hem iş güvenliği uzmanı hem de hekim için ayrı ayrı ve istihdam edilmeyen her ay için ceza katlanarak artıyor; aylık 13 bin liraya kadar çıkabiliyor.
YÜZLERCE MESLEK VE BİNLERCE İŞYERİ
1 Temmuz’da zorunlu olarak iş güvenliği uzmanı ve hekim istihdam edecek az tehlikeli işyerleri; tarımdan gıdaya, mobilyadan otomotive, elektronikten taşımacılığa kadar yüzlerce mesleği kapsıyor. Belli başlıları ise şöyle: Meyve-sebze yetiştiriciliği-depolanması-satılması, tohumculuk, ormancılık, tahıl ürünleri ile ilgili tüm işyerleri, dondurulmuş gıda üretimi, ekmek fırınları, pastaneler, manavlar, makarna üreticileri, çikolata-kakao ve şekerleme ürünleri imalatı-depolanması-satışı, çay ve kahve üretimi, tüm içecek ürünlerinin üretimi-satışı, halıcılar, mobilyacılar, tüm tekstil-konfeksiyon üretimi ve satışı yapan işyerleri, ayakkabıcılar, müzik aleti üreticileri, elektrikçiler, oto bayileri, oto yedek parçacıları, nalburlar, bilgisayar ile ilgili tüm işler, oyuncak üretici ve satıcıları, müzayede şirketleri, su ticareti yapan şirketler, eczaneler, taksiler, araç kiralama şirketleri, her türlü nakliye işi yapan şirketler.
* Kamu, özel tüm işyerleri, iş güvenliği uzmanı ve hekim çalıştırmak zorunda.
* İşyerleri faaliyetlerine göre; tehlikeli, çok tehlikeli, az tehlikeli olmak üzere üç gruba ayrılıyor.
* Tüm işyerleri iş kazası ve meslek hastalığına karşı risk değerlendirmesi yapacak.
* 10’dan az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinin iş güvenliği konusundaki giderlerini devlet destekleyecek.
* İşverenler Ortak Sağlı ve Güvenlik Birimlerinden (OSGB) hizmet alabilecek.
* Tüm işyerleri acil eylem planı hazırlayacak.
* Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim verilmesi zorunlu. Çok tehlikeli işlerde çalışanlar mesleki eğitim ve belge alacak.
İŞVERENLERİN YERİNE GETİRMESİ GEREKEN YÜKÜMLÜLÜKLER
İşverenlerin İSG Kanunu ile diğer ilgili mevzuat çerçevesinde; risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak, acil durum planı yapmak, çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermek, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışanlara mesleki eğitim vermek, ilk yardım ve yangın eğitimleri verdirerek sertifikalandırmak, 50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmak, çalışan temsilcisi atanması/seçilmesi, iş güvenliği malzemelerinin temini ve kullandırılması, onaylı defter tutmak, kazan, basınçlı kaplar, elektrikli aletler, jeneratör kontrol ve belgelendirilmelerini yapmak, ortam ölçümlerini yaptırmak (işyerinde bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psiko-sosyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarının neden olduğu tehlikeler ile ilgili kontrol, ölçüm, muayene, inceleme ve araştırma çalışması yapmak), iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırılması veya ortak sağlık güvenlik birimlerinden hizmet alınması, gibi yükümlülükleri bulunmaktadır.
İŞVERENLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ YERİNE GETİRME KRİTERLERİ
İşverenin, iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikası varsa; SGK’nın, İSG-KATİP sistemi üzerinden kendisini ataması mümkündür. (Görevlendirme yapılacak işyerinin “e-Bildirge Yöneticisi”nin SGK kayıtlarında tanımlanmış olması ve bu kişilerin e-devlet şifreleri aracılığıyla http://isgkatip.csgb.gov.tr adresinden İSG-KATİP sistemine giriş yaparak, görevlendirilecek iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimini T.C. Kimlik numaraları vasıtasıyla sistem havuzundan seçmeleri gerekmektedir.) 2) İşyerinde çalışanlar arasında iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi sertifikası bulunanların İSG-KATİP üzerinden görevlendirilmesi mümkündür. Bu durumda işveren ile çalışan arasında bu görevi de kapsayan yeni bir iş sözleşmesi imzalanması gerekmektedir. 3) İşveren iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından yetkilendirilmiş ortak sağlık güvenlik birimlerinden (OSGB)[6] sözleşme yapmak suretiyle satın alabilirler.
A) İşyerinde İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirme Yükümlülüğü
a) İşveren, işyerinde iş güvenliği belgesine sahip bir uzman görevlendirmek zorundadır.
b) İş güvenliği uzmanlarından; (C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler.
c) Birden fazla iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gereken işyerlerinde, sadece tam süreli olarak görevlendirilen iş güvenliği uzmanının, işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir.
İşverenlerin idari para cezaları ile muhatap olmamaları için 01 Temmuz 2016 tarihine kadar iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmesi ile ilgili müeyyideleri zamanında ve usulüne uygun olarak yerine getirmeleri menfaatleri icabıdır.
