Türkiye Cumhuriyeti'nin 2019 yılı toplam bütçesi 961 milyar lira olarak teklif edildi. Günlerce Plan Bütçe Komisyonu'nda tartışıldı. Ama tırnak içinde bir tartışma. Çünkü bütçeyi eleştirmek-tartışmak pratikte mümkün fakat teknik olarak bir işe yaramıyor. Çünkü Meclis’in bütçede değişiklik yapma hakkı yok. Bütçe onaylanmasa ne olur? Bir önce ki yılın bütçesi değerleme oranında artırılır ve aynen devam edilir. (Bakınız 2017 anayasa referandumu)
Peki kurumların bütçesine detaylı bakınca ne görülür?
Emeklinin, asgari ücretlinin, çalışanların görülebilmesi için Maliye Bakanlığı’nın gelir kaleminde devasa bir Gelir Vergisi kalemi var bir kere bunun değiştirilmiş olması lazımdı ve asgari geçime denk gelecek miktar gelir vergisine tabi olmamalıydı. Ki bu konuda yüzlerce kanun değişikliği teklifi de mevcut. Asgari ücretin vergi kesilecek bir gelir olmadığını kabul ettirmek için kanun teklifinden ziyade güçlü sendikalar ve örgütlü bir çalışma ortamı olmalı. Bütçede işçinin olmaması gayet tabii.
Çiftçinin, tarımla geçinmeye çalışanların görülebilmesi için tarımsal desteklemeye ayrılan 16 milyarlık bütçenin de 44.5 milyar lira olması gerekirdi. Çünkü Tarım Kanunu 21. Madde ’de görüleceği üzere tarımsal desteklemeler GSYH'nin (Milli gelirin) en az yüzde biri kadar olmalıdır. Önümüzde ki yıl için açıklanan tahmini GSYH 4 trilyon 450 milyar lira. Bunun yüzde biri de 16 milyar liradan epey uzaktır.
Özel bütçeli yatırımcı kuruluş olan ve sulama göleti yapan, çiftçiye sulama suyu getiren, taşkınlara önlem üreten Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü bütçesi ne oldu?
13 milyar liradan 9.5 milyar liraya geriledi. 2015 yılı bütçesiyle aynı yani.
Eğitim bütçesi ne kadar peki?
Milli Eğitim Bakanlığı’nın bütçesi 2018’e göre % 22 artışla 113 milyar lira. Bunun % 83’ü personel gideri. Yanı geriye eğitimin ‘niteliği' artsın diye harcanacak 20 milyar lira bile kalmıyor. Faiz gideri için ayrılan 117 milyar liraya bakılırsa, faizin eğitime üstün çıktığı görülür!
(Unutmamak lazım ‘tasarruf’ tedbirleri kapsamında Ağustos ayında bakanlığın 2018 bütçesinden 2 milyar lira kesintiye uğramıştı. Liçi meyveli ejder smoothiler için eğitimden kısan ender ülkelerdeniz)
Bütçede 2018'e göre %64 artışla 117.3 milyar lira faiz gideri tahmin edilmekte! Bu artış oranı bir önce ki yıl % 35’ti.
2017 yılında faiz giderinin milli gelir içinde ki oranı % 1.8, 2018’de % 2.1, 2019’da ise bu oran % 2.6 gibi bir tahmine erişti.
Yine 2017 yılında faiz giderinin toplam bütçe içinde ki oranı % 8.4, 2018’de % 9.3, 2019’da ise şimdilik tahmin edilen oran % 12.2 olmuştur.
Diğer yandan TÜBİTAK bütçesi % 4 azalışla yaklaşık 3 milyar lira.
Diyanet bütçesi ise % 34 artışla 10.5 milyar lira.
Hayırlı olsun!