96 YILDA BİRİ KIRŞEHİRLİ
ONDÖRT MİLLETVEKİLİ ASILDI,
ALTI MİLLETVEKİLİ KATLEDİLDİ
Birinci Büyük Millet Meclisi'nin “Ağnam Resmi” adıyla çıkardığı ilk kanun “Hayvanlar Vergisi Kanunu” oldu. “Ağnam” koyun sözcüğünün Arapça çoğulu anlamına geliyordu. Meclis'in Ankara'da kuruluşuna karşı olanlar bunun meşru olup olmadığı üzerinde tartışma açmışlar, halkı “Halife” adına ayaklandırmaya, kışkırtmaya başlamışlardı. Gerekçeler arasına da alınan hayvan vergilerinin sekiz-on katına çıkarılacağı söylentilerine yer verilmişti. Gerçekten Osmanlı Meb'usan Meclisi'nde bütçe düzenlemeleri yapılırken hayvan vergisini sekiz kat fazlalaştıran bir karar alınmıştı.
Ankara'da kurulan Millet Meclisi'ne de Meb'usan Meclisi'nin devamı görüntüsü verildiğinden bu iddia bir dereceye kadar haklılık kazanıyordu. Bu söylentiler zaten büyük yokluklar içinde kıvranan halk üzerinde kısa zamanda etkisini gösterdi, panik yarattı. Hoşnutsuzluk sesleri her geçen gün biraz daha yükseliyordu.
İşte bu nedenle Birinci Büyük Millet Meclisi ilk olarak bu konuya eğildi. Tek maddelik bir kanun hazırlanarak “Hayvanlar Vergisi'nin eskiden olduğu gibi dört kat olarak alınmasına karar verildi” hükmü getirildi. Böylece kışkırtmaların önüne geçilmiş olundu.
Kanun ne zaman yürürlüğe girecekti? Kim, nasıl uygulayacaktı? Sayısı kaçtı? Kanun çıkarılmış, ama alınan kararda bunların hiçbirine yer verilmemişti. Ancak daha sonraki aylarda usul ve erkan dikkate alınarak 14 Aralık 1920 tarihine kadar çıkarılan kanunlar sıralandı, tek cümleden oluşan bu kanuna 1 sayısı verildi ve “Hayvanlar Vergisi Kanunu” Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin çıkardığı ilk kanun olarak siyasî tarihe geçti.
Meclis'in çıkardığı 2 sayılı kanun “Hiyanet-i Vataniye Kanunu”, 3 sayılı kanun da Meclis'in işleyişi ile ilgili kanun oldu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi ilk açıldığı 23 Nisan 1920'den ordunun ilk olarak yönetime el koyduğu 27 Mayıs 1960 ihtilâline kadar onbir dönem faaliyet gösterdi. İhtilâlin akabinde feshedildi ve bunun yerine yeni bir anayasa hazırlamak üzere ihtilâlcilerin oluşturduğu Millî Birlik Komitesi ile faaliyetlerine izin verilen CHP ve CKMP, meslek kesimleri ve vilâyetlerden seçilmiş 272 temsilciden kurulan Temsilciler Meclisi'nin oluşumu Kurucu Meclis görev yaptı. Temsilciler Meclisi'ne Kırşehir'den elektrik yüksek mühendisi, emekli albay Sadi Erdem seçildi. Kurucu Meclis de ihtilâl sonrası 25 Ekim 1961'de yapılan ilk seçimlerde görevini yeni Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne devretti. Entel aydınların “İkinci Cumhuriyet” olarak nitelendirdiği yeni dönemde Meclis 12 Eylûl 1980 askerî müdahalesine kadar beş dönem çalıştı. 1983 seçimlerinden bu yana da 2015'teki beş aylık kısa dönemi de sayarsanız on dönemdir yasama görevini sürdürüyor.
1961 Anayasası'yla getirilen iki kanatlı Meclis'in Senato kanadı 12 Eylûl 1980 darbesinin ardından kaldırılınca senatörlük de tarihe karıştı. Kırşehir 1961-1977 arasında Senato'ya üç üye seçmişti. Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarından meydana gelen Millî Güvenlik Konseyi ile illeri temsilen seçilen Danışma Meclisi üyeleri seçimlere kadar görev yapmak üzere kurucu meclis oluşturdu. Danışma Meclisi'nde de Kırşehir'i temsilen yine emekli albay Sadi Erdem görev yaptı. 1983 milletvekili seçimleriyle 12 Eylûl darbecileri yönetimi sivillere devretti.
Geride bıraktığımız doksanaltı yıl içinde Kırşehir seksenbeş milletvekili, üç senatör olmak üzere seksensekiz parlamenter seçmek için yirmialtı dönemde yirmiyedi kere sandık başına gitti, çünkü Kırşehirliler 1968 senato yenileme seçiminde sadece yeni senatörlük için kurulan sandıklarda oy kullanmışlardı. Seksenbeş milletvekili diyoruz, ama bunlardan bazılarının birkaç kere seçildikleri göz önüne alınırsa seçtiğimiz milletvekili sayısı daha azdır. Birden çok seçilen milletvekillerinden Atatürk'ün yakın arkadaşı Lütfi Müfit Özdeş dört dönem, Osman Bölükbaşı ve Memduh Erdemir üçer dönem Meclis'te Kırşehir'i temsil ettiler. Şimdiki iki milletvekilimizden Mikâil Arslan da üçüncü kez Meclis'te görev yapıyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin doksanaltı yıllık tarihinde acı-tatlı birçok olay yaşandı. Devlet kurtarıldı, devlet kuruldu; amaç ülkeyi mutlu geleceklere yönlendirmekti! Kuşkusuz bu arada üzücü olaylar cereyan edecekti, etti de...
Meclis'in yasama görevleri darbelerle kesintilere uğrayarak sürerken biri başbakan, bazıları bakan, biri de Kırşehirli ondört milletvekili asıldı.
Bu idamların çoğu İstiklâl Mahkemeleri, üçü de 27 Mayıs 1960 ihtilâlinden sonra Yassıada'da Yüksek Adalet Divanı kararlarıyla yapıldı. Bu arada Çerkez Ethem tarafından da bir milletvekili hakkında idam kararı verildi ve infaz edildi.
1920 yılından 1961 yılına kadar milletvekillerinden Hilmi Bey, Hacı Abdülvahap Öner, Hasan Hayri Kanko, Rıza Silsüpür (Kırşehir milletvekili), Ziya Hurşit, Hâfız Mehmet Engin, Arif Bey, İsmail Canbulat, Şükrü Bey, Abidin Bey, Halis Turgut, Hasan Polatkan (Bakan), Fatin Rüştü Zorlu (Bakan) ve Adnan Menderes (Başbakan) asılmak suretiyle can verdiler.
Aynı süreçte altı milletvekili de katledildi. Mehmet Emin, Ziya Tuğlu, Mahmut Hendek, Ali Şükrü, İzzet Eyüboğlu ve Halil Paşa kurşunlanarak öldürüldüler.
Kuva-yı Millîye ruhu ile İstiklâl Savaşı'nı yöneterek Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran Birinci Meclis'in gazi üyelerini bir kere daha minnet ve şükranla anıyor, rahmetler diliyorum.
İZMİR KİTAP FUARI'NDA EROL GÜNGÖR'Ü ARADIM
400 yayınevi ve sivil toplum kuruluşunun katılımıyla Uluslararası Fuar Alanı’ndaki Kültürpark'ta açılan ve yaklaşık 150 kültür etkinliğine ev sahipliği yapan 21'inci İzmir Kitap Fuarı'ndan üzüntüyle ayrıldım. Bir rastlantı eseri ortaokul ve liseden sınıf arkadaşım Prof. Dr. Erol Güngör'ün 33'üncü ölüm yıldönümüne rastlayan ziyaretimde gözlerim onun adı yazılı kitapları aradı, standlardaki binlerce kitap arasında bir tek eserine rastlayamadım.
Erol'un kitaplarını yayınlayan Ötüken Yayınevi yetkilileri üç-dört yıldır eşi Şeyma Hanım'ın telif hakkını elinde tuttuğunu ve bu nedenle kitaplarının yeni baskılarını yapamadıklarını bildirdiler.
Umuyorum ki Şeyma Hanım bu tutumundan vazgeçer de kitap fuarlarında sevgili Erol'un eserlerini de görmekten bahtiyarlık duyarız.
Kırşehir'in ilk Telefon Rehberi'nden 42 yıl sonra çıkarılan son Telefon Rehberi... İlk rehberden bir misli büyüklükte, 22x30 cm boyutunda, üçüncü hamur kâğıda basılmış, kapak hariç 128 sayfa ve ilçelerdeki aboneleri de kapsıyor. Basım tarihi: Mayıs 2001. Baskı adedi: 12.120. Basıldığı yer: Gaziyurt Matbaacılık ve Gazetecilik Koll. Şti. Tesisleri - Gaziantep.
1959
P T T
KIRŞEHİR TELEFON REHBERİ
(Geçen Yazıdan Devam)
I İ J
İnhisarlar Müdürlüğü 41
İbrahim ve Ahmet Ülgen 84
İnönü İlkokulu 94
İsmail Yağız 42
İsmail Baktıroğlu ve Ortağı 83
İskân Müdürlüğü 26
İş Bankası 133
İhsan Yeğen ve Ortağı 144
Jandarma Alay Kumandanlığı 14
Jandarma Alay Kumandanı Evi 98
K
Kemal Altıok 65
Kemal Akyüz 60
Kız Sanat Enstitüsü 66
L
Lise Müdürlüğü 70
M
Maliye Gelir Müdürlüğü 122
Maliye Muhasebe Müdürlüğü 125
Malya Devlet Üretme Çiftliği 130
Maarif Müdürlüğü 137
Mehmet Ali Ökse 32
Mehmet Mahmutoğlu 93
Mehmet Yastıman 104
Mehmet Gülşener 111
Memduh Ünal 20
Mesut Selçuk 77
Maarif Müdürlüğü 45
Muzaffer Mermer 53
Muzaffer Fidanboy 43
Mustafa Karagüllü 89
Müstean Günver 116
Meteoroloji İstasyonu 16
Mestan Ünsal 129
N
Nafia Müdürlüğü 138
Neşet Doğan ve Ortağı 99
Niyazi Ünal 135
O Ö
Osman Akdeniz ve Ortağı 102
Osman Ekmekçioğlu 74
Osman Endürlük 49
Osman ve İbrahim Akça 67
Ordonat Ana Depoları 140
Öğretmenler Lokali 115
Özel İdare Müdürlüğü 134
P
Pancar Şefliği 142
PTT Müdürü 10
PTT Müdürü Evi 11
PTT Telgraf-Telefon Gişesi 5
PTT Posta Havale Gişesi 12
PTT Kuranportör 6
R
Reşat Sülükçü 56
Rıza Kocaman 63
S
Saim Selçuk 88
Sait Çobanoğlu 107
Sadettin Doğangün 72
Sami Eralp 110
Salih Oktay 64
Salih Özsavaş 109
Seferberlik Müdürlüğü 132
Sağlık Müdürlüğü 120
Sıtma Savaş Tabibliği 29
Sümerbank Satış Mağazası 58
Saray Sineması 82
Ş
Şehir Palas Oteli 85
Şehir Lokantası 106
T
Tevfik Özenbaş Muayenehane 52
Tevfik Özenbaş Ev 35
Tevfik Görkey 80
Tevzi ve Tahsis Bürosu 97
Ticaret ve Sanayi Odası 86
Toprak Mahsulleri Ofisi 22
27 No.lı Toprak Komisyonu Başkanlığı 127
V
Vahit Esensoy 103
Vali Makamı 25
Vali Evi 40
Vali Muavini 37
Veteriner Müdürlüğü 24
Veysel Başar 51
Y
Yeni Eczane 47
Yeşil Saray Oteli 23
Yollar 61. Şube Şefliği 18
Z
Ziraat Bankası 44
Ziraat Müdürlüğü 128
Ziraî Donatım 31
